Władysław Sheybal

---

Życiorys

Wczesne lata

Władysław Sheybal przyszedł na świat w Zgierzu, w rodzinie o szkockich korzeniach i bogatej tradycji artystycznej. Jego rodzicami byli Bronisławą (z domu Kotula) oraz Stanisław Sheybal (1891–1976), uznany artysta malarz i fotografik, który jako jeden z pierwszych w Polsce zastosował technikę gumy wielobarwnej. Warto również wspomnieć, że jego starszy brat, Kazimierz Sheybal, zyskał uznanie jako reżyser oraz autor wielu filmów dokumentalnych, a prapradziadek, Kazimierz Skibiński (1786–1858), także miał swoje pięć minut na scenie jako aktor.

W wieku czterech lat rodzina przeniosła się do Krzemieńca, gdzie w 1927 roku ojciec Władysława objął stanowisko profesora rysunku w Liceum Krzemienieckim. Kształtujący się w tym artystycznym środowisku, młody Władysław często miał okazję spotykać się z artystami, co niewątpliwie wpłynęło na jego rozwój twórczy. Przepełniony natchnieniem i rodziną atmosferą, od najmłodszych lat ukazywał swoje uzdolnienia artystyczne, pasjonując się nie tylko literaturą, ale również grą na fortepianie, z szczególnym uwzględnieniem teatru. Już jako uczeń angażował się w występując w szkolnych przedstawieniach, w tym w dramatycznym dziele Juliusza Słowackiego, gdzie odegrał rolę Grabca w 'Balladynie’.

W czasie II wojny światowej, zdeterminowany by działać, zgłosił się do konspiracyjnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie, gdzie jednak początkowo został odrzucony. Dzięki intensywnym staraniom przyjęto go na próbę, a jego zaangażowanie w działalność opozycyjną sprawiło, że dwukrotnie trafił do obozu koncentracyjnego, z którego udało mu się uciec. Kiedy był w potrzebie, jego schronienia udzielała znana malarka Hanna Rudzka-Cybis, która ukrywała go w Krakowie aż do zakończenia wojny.

Kariera

Swój rozwój aktorski rozpoczął pod okiem Iwo Galla, a swoją profesionalną karierę sceniczną rozpoczął w marcu 1945 roku w Teatrze I Armii Wojska Polskiego w Łodzi. Jego debiut to niewielka rola Muzykanta w 'Weselu’ Wyspiańskiego, w reżyserii Jacka Woszczerowicza, gdzie występował obok takich znamienitych postaci jak Władysław Krasnowiecki oraz Jan Świderski. W latach 1945-1946 brał udział w przedstawieniach w Teatrze Starym w Krakowie, a kontynuował swoją karierę w Teatrze Śląskim w Katowicach w latach 1946-1947.

Przenosząc się do Krakowa, w latach 1947-1949 występował w Teatrze Dramatycznym, a w 1949 podjął pracę w Warszawie, gdzie zagrał w wielu ważnych produkcjach Warszawskiego Teatru Narodowego oraz Ateneum. Jego dorobek artystyczny obejmował role w takich dramatach jak 'Pigmalion’ Shawa (1945), 'Antygona’ Sofoklesa (1946), 'Sen nocy letniej’ Szekspira (1947) oraz 'Maskarada’ Jarosława Iwaszkiewicza (1949).

Wielkim sukcesem okazała się jego rola Zbyszka w 'Moralności pani Dulskiej’ Zapolskiej (1950), gdzie występował obok Mieczysławy Ćwiklińskiej oraz Ireny Eichlerówny. W 1951 roku doceniono go i przyznano Nagrodę Państwową II stopnia (zespołowa) za jego znakomitą rolę Witolda Bukowicza w przedstawieniu 'Grzech’ Żeromskiego w Teatrze Polskim w Warszawie.

Dnia 19 stycznia 1955, na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, zostało mu nadane odznaczenie Medalu 10-lecia Polski Ludowej. Po raz ostatni w warszawskim Teatrze Ateneum wystąpił w 1956 roku w roli Achmeda w 'Dziwaku’ Nâzıma Hikmeta, gdzie towarzyszyła mu Mirosława Dubrawska. W 1957 roku zadebiutował na dużym ekranie, odgrywając rolę gestapo w filmie Stanisława Różewicza pt. 'Trzy kobiety’ (1956).

Po występie w wojennym dramacie Andrzeja Wajdy 'Kanał’ (1956), w którym zagrał jako kompozytor Michał „Ogromny”, udał się na stypendium do Paryża. W tym samym roku, nie mając znajomości języka angielskiego, emigrował do Londynu, gdzie mieszkał w Fulham. Pracował w sklepie, a niebawem dołączył do polonijnego teatru, uczęszczając równocześnie na kurs językowy w Dramatic School na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie reżyserował oraz prowadził warsztaty aktorskie.

Nie przestając się rozwijać, pracował również jako nauczyciel w londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art, gdzie jednym z jego uczniów był wówczas młody Anthony Hopkins. W kolejnych latach wynajął mieszkanie w centrum Paryża. Kiedy postanowił wrócić do aktorstwa, uprościł swoje imię do Vladek, co ułatwiło obcojęzycznym widzom zapamiętanie go. Jego kariera rozkwitła, grał w licznych filmach i serialach, przeważnie odgrywając charakterystyczne role obcokrajowców i czarnych charakterów. Wśród jego najbardziej znanych postaci znajduje się mistrz szachowy Kronsteen z przestępczej organizacji SPECTRE w 'Pozdrowieniach z Rosji’ (1963), demoniczny dr Eiwort w filmie 'Mózg za miliard dolarów’ (1967), dekadencki rzeźbiarz Loerke w melodramacie 'Zakochane kobiety’ (1969), a także portugalski kapitan Ferreira w serialu 'Szogun’ (1980) u boku Richarda Chamberlaina.

Władysław Sheybal zmarł nagle 16 października 1992 roku z powodu pęknięcia aorty brzusznej. Ostatecznie znalazł spoczynek na londyńskim cmentarzu Putney Vale Cemetery.

Filmografia

W dorobku filmowym Władysława Sheybala można znaleźć wiele znakomitych tytułów, które zyskały uznanie zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Oto lista jego najważniejszych ról i projektów:

• 1956: Kanał,
• 1956: Trzy kobiety,
• 1963: Pozdrowienia z Rosji (From Russia with Love) jako Kronsteen,
• 1967: Casino Royale,
• 1967: Mózg za miliard dolarów (Billion Dollar Brain),
• 1969: Zakochane kobiety (Women in Love),
• 1970: Lalka na łańcuchu (Puppet on a Chain),
• 1972: Piłat i inni (Pilatus und Andere) jako Józef Kajfasz,
• 1979: Starsza pani znika (Lady Vanishes),
• 1980: Szogun (Shogun) jako Ferreira,
• 1983: Człowiek zagadka (The Jigsaw Man),
• 1984: Czerwony świt (Red Dawn).

---

Oceń: Władysław Sheybal

---