Witold Gerlicz, wybitny inżynier chemik, przyszedł na świat 19 kwietnia 1905 roku w Zgierzu, małym miasteczku w Polsce. Jego życie zakończyło się 24 maja 1965 roku w Zagrzebiu, stolicy Chorwacji.
Gerlicz zasłynął ze swojej pracy w dziedzinie chemii, gdzie wniósł istotny wkład, zdobywając uznanie w swoim fachu.
Młodość
Witold Gerlicz był synem Oskara i Heleny z Jędrzejewskich. Po zakończeniu edukacji w 1924 roku w Liceum Matematyczno-Przyrodniczym im. Stanisława Staszica w Zgierzu, zdał egzamin maturalny, co umożliwiło mu rozpoczęcie studiów na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Po pięciu latach nauki, w 1929 roku, zakończył kształcenie, zdobywając tytuł magistra inżyniera.
Początki kariery zawodowej
Bezpośrednio po ukończeniu studiów, Witold Gerlicz zrealizował roczną praktykę w Zakładach Papierniczych znajdujących się w Mirkowie, niedaleko Konstancina.
W 1932 roku zakończył również szkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii Konnej, która miała siedzibę we Włodzimierzu Wołyńskim. Uczestnictwo w tym kursie zaowocowało uzyskaniem stopnia podporucznika rezerwy.
Jesienią tego samego roku rozpoczął zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Barwników „Boruta”, mieszczących się w Zgierzu. Zakłady te, w okresie międzywojennym, były już dużą spółką akcyjną, posiadającą znaczący udział Skarbu Państwa.
Oprócz produkcji barwników, które były przeznaczone głównie dla włókienniczego sektora przemysłu łódzkiego, zakład ten od 1921 roku wytwarzał także na potrzeby wojska substancje chemiczne, takie jak kwas pikrynowy, trotyl, chloropikrynian oraz difenyloaminę. Witold Gerlicz był związany z produkcją tych wyrobów, początkowo jako inżynier ruchu, a przed wybuchem II wojny światowej awansował na stanowisko kierownika jednego z wydziałów.
W trakcie swojej kariery był także prezesem Łódzkiego Koła Oficerów Rezerwy, co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy wojskowe oraz lokalne życie społeczne.
II wojna światowa
Witold Gerlicz, po zakończeniu kampanii wrześniowej w 1939 roku, zdecydował się nie wracać do Zakładów Boruta, które znalazły się pod okupacją niemiecką. Zamiast tego, jego pierwsze kroki skierowały się w stronę rolnictwa, co było zrozumiałe w obliczu trudnych warunków tamtego okresu. Od 1941 roku podjął pracę w Zakładach Przemysłu Spożywczego w Winiarach, w okolicy Kalisza. Warto zaznaczyć, że wcześniej z tą samą instytucją zawodowo związany był jego brat, Karol Gerlicz.
W ciągu swojej kariery w Zakładach, Witold odegrał kluczową rolę jako współtwórca technologii produkcji kostek znanych jako „Magi”, które produkowane były nawet po zakończeniu działań wojennych. Jako żołnierz Armii Krajowej, zaangażował się również w organizację przerzutów żywności, zapewniając wsparcie dla oddziałów partyzanckich działających w czasie okupacji.
Czasy po 1945 r.
Po zakończeniu II wojny światowej Witold Gerlicz powrócił do Zgierza, gdzie zaangażował się w odbudowę zniszczonych w czasie konfliktu Zakładów „Boruta”. Jego początkowa rola obejmowała stanowisko kierownika Wydziału Barwników Azowych, a po okresie odwilży w 1956 roku został mianowany naczelnych inżynierem, piastując to stanowisko aż do 1961 roku. W trakcie swojej pracy zaprojektował i nadzorował uruchomienie fabryki „Rokita” w Brzegu, które stanowiły bliźniaczą konstrukcję do „Boruty”, a także był autorem jej nazwy.
Gerlicz, jako współwłaściciel, posiadał opatentowaną w 1953 roku metodę produkcji środków owado- i bakteriobójczych (Patent Nr 37262), co pozwoliło mu otworzyć produkcję w zakładzie odziedziczonym po ojcu w Zgierzu. Środek ten, sprzedawany pod marką APEX, był właściwie konkurencją dla popularnego wówczas amerykańskiego preparatu DDT, który niebawem zagościł na polskim rynku. Niestety, wkrótce jego firma została upaństwowiona, a produkcja APEX-u została wstrzymana.
W owym czasie Witold Gerlicz aktywnie uczestniczył w chemicznym życiu kraju. Jego zaangażowanie obejmowało udział w odbudowie Polskiego Towarzystwa Chemicznego oraz reprezentowanie Polski na światowym zjeździe chemików, który odbył się w Brukseli w 1948 roku.
Wkrótce jednak polityka wpłynęła na życie Gerlicza. Władze, rozczarowane jego brakiem przynależności do partii, zdecydowały się na odwołanie go z zajmowanego stanowiska w 1962 roku. Pod pretekstem rzekomych zaniedbań w służbach bezpieczeństwa pracy, postawiono mu zarzuty, co zaowocowało procesem karnym trwającym do instancji Sądu Najwyższego, który ostatecznie jednogłośnie orzekł o bezpodstawności oskarżenia, ogłaszając wyrok uniewinniający w 1964 roku. Ta sprawa była tak głośna, że zainspirowała Władysława Rymkiewicza do napisania książki pt. Konferencja u mecenasa (Łódź, 1964).
Po usunięciu z pozycji naczelnego inżyniera „Boruty”, Gerlicz objął funkcję generalnego projektanta rozbudowy zakładów. W latach 1962-63, w ramach swoich nowych obowiązków, zaprojektował również dużą fabrykę barwników w Zagrzebiu i był odpowiedzialny za jej uruchomienie. Cała ta działalność nagle zakończyła się tragiczną śmiercią Gerlicza, który zmarł w Zagrzebiu 24 maja 1965 roku. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na łódzkim cmentarzu ewangelicko-reformowanym.
Witold Gerlicz był żonaty z Marią Domicelą Urbaniak (1914–2006) i pozostawił po sobie córkę Annę Marię oraz syna Witolda Wojciecha.
Przypisy
- RyszardR. Rybka RyszardR., KamilK. Stepan KamilK., Awanse oficerskie w Wojsku Polskim, 1935-1939, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003 r. [dostęp 25.08.2024 r.]
- Słownik Biograficzny Techników Polskich, tom 22, Warszawa 2011 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Kazimierz Stebelski | Henryk Bursche | Tadeusz Ptaszyński | Teodor BurscheOceń: Witold Gerlicz