Józef Żurkowski, urodzony 27 listopada 1880 roku w Zgierzu, to postać znacząca w historii Łodzi, znana jako przemysłowiec o żydowskich korzeniach. Jego życie i działalność związane były z burzliwymi czasami, w których przyszło mu żyć.
Nieodwracalnie związany z tragicznym losem Żydów, Żurkowski stał się jedną z wielu ofiar Holocaustu, co przypomina nam o okrucieństwie tego okresu w historii. Jego historia jest częścią szerszego kontekstu, który warto badać i upamiętniać.
Życiorys
Józef Żurkowski przyszedł na świat w rodzinie kupieckiej, co miało istotny wpływ na jego późniejsze kariery zawodowe. Był synem Moska Łajba oraz Fajgi z Zajdłerów. Po zdobyciu wykształcenia w szkole średniej, kontynuował naukę w Instytucie Handlowym w Gdańsku. Po zakończeniu studiów, wyruszył do Łodzi, gdzie jego kariera zawodowa nabrała rozpędu.
Początkowo Żurkowski znalazł zatrudnienie w przemyśle bawełnianym w Łodzi, gdzie pracował jako przedstawiciel handlowy dla licznych firm. W 1904 roku podjął pracę w wielkim domu handlowym Markusa Silbersteina, co otworzyło przed nim nowe możliwości.
W 1910 roku zrealizował swoje ambicje gospodarcze, zakładając fabrykę nici przy ul. Nowocegielnianej (aktualnie ul. S. Więckowskiego) 13/15. Fabryka z czasem rozwinęła się, zyskując nowoczesny park maszynowy. W latach 30. XX wieku zatrudniała około 40 pracowników, co świadczyło o jej znaczącej roli w lokalnym rynku.
Dodatkowo, w 1927 roku Żurkowski uruchomił szlichtownię, czyli wytwórnię kleju tkackiego przeznaczonego do produkcji błyszczków i brokatu. Fabryka nici fantazyjnych, którą prowadził, była uznawana za jedno z największych tego typu przedsiębiorstw w Łodzi w okresie międzywojennym.
Osobiście, Żurkowski mieszkał przy ul. Podleśnej (obecnie ul. Marii Skłodowskiej-Curie) 18. W 1911 roku ożenił się z Chaną, ur. 15 stycznia 1887 roku w Będzinie, córką Mendla Pinczewskiego oraz Rywki z Potoków. Para miała dwoje dzieci: Marię (ur. 19 lutego 1913 roku w Łodzi) i Maurycego (ur. 18 listopada 1923 roku w Łodzi), jednak ich dalsze losy nie są znane.
Działalność polityczna, społeczna i filantropijna
Józef Żurkowski podejmował różnorodne działania, które miały na celu nie tylko angażowanie się w międzyludzkie relacje, ale także wspieranie społeczności lokalnych.Od roku 1904 był aktywnie związany z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy, gdzie brał udział w konspiracyjnych działaniach.
Jednakże, z powodu obaw o swoje bezpieczeństwo, związanych z możliwym aresztowaniem przez carską ochronę, postanowił opuścić Łódź na pewien czas. W efekcie, zrezygnował całkowicie z uczestnictwa w życiu partyjnym, co daje świadectwo trudności, z jakimi musieli zmagać się ówcześni działacze.
Jako członek zarządu Związku Majstrów Tekstylnych, miał istotny wpływ na losy lokalnych rzemieślników. Ponadto pełnił funkcję ławnika w sądzie powiatowym, co świadczy o jego zaangażowaniu w kwestie sprawiedliwości społecznej i zawodowej.
Oprócz tego, Żurkowski współpracował z towarzystwem „Linas Hacedek” (hebr. „Uczciwy nocleg”), które miało na celu zapewnienie wsparcia ludziom potrzebującym. Jako sekretarz Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Starcami, angażował się w pomoc seniorom, co odzwierciedla jego humanitarne podejście i szacunek dla osób starszych.
W czasie II wojny światowej
Po wybuchu II wojny światowej i agresji na Polskę, a następnie zajęciu Łodzi 8 września 1939 roku, niemieckie władze, w lutym 1940 roku, stworzyły getto w Bałutach, które było najbiedniejszą dzielnicą miasta. To miejsce zostało definitywnie zamknięte 30 kwietnia 1940 roku, gdzie zgromadzono około 140 000 Żydów z Łodzi i pobliskich miejscowości. Jako obywatel przedwojennej Łodzi, żydowski mieszkaniec tej lokalizacji, również jego rodzina trafiła do getta.
Pierwszym adresem, pod którym zamieszkiwał, była ul. Urzędnicza 11, jednak w późniejszym czasie jego rodzina przeniosła się na ul. Franciszkańską 100. Warto zaznaczyć, że getto stanowiło tragiczne połączenie obozu pracy przymusowej i szeregu brutalnych akcji eksterminacyjnych. W obozowych strukturach, pełnił funkcję kierownika administracyjnego w I Wydziale Obuwia Domowego.
Do dziś pozostaje nieznana data ani miejsce śmierci Józefa Żurkowskiego, co podkreśla smutny kontekst losów wielu osób, jakie doświadczyły tego mrocznego okresu w historii.
Przypisy
- Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939, Zarząd Miejski w Łodzi, Łódź 1937 r., strona 488 Dział II Wykaz mieszkańców m. Łodzi.
Oceń: Józef Żurkowski